Du hejmarên nû yên ‘Hevjîn’ê di refan de

Di beşê kurdî de, nivîseke Vahap Coşkun ya bi navê "Neteweperestî” cih digire. Hejmarên sêyem û çarem ên kovara bi navê Hevjîn derketin. ‘Hevjîn’ weşana sazîbûna ‘Hevjîn LGBTT’ê ye. Herçî LGBTT ye, rêxistina Lezbiyen, gey, biseksuel, travestî û transeksuelan e.

Navenda kovara ku bi zimanê kurdî û tirkî weşana xwe dike Diyarbekir e. Hejmara sêyem a kovarê bi sernavê "Irkçılık ve Milliyetçilik" (Nîjadperestî û Kevneperestî) derket. Di hejmara çarem de jî, mijara “Transfobî”yê bi edîtoriya Firat Kaya hatiye rojevê.

Di beşê kurdî yê kovara “pirzimanî” de, ji bilî nivîsên Emîne Ozkaya, Rober Koptaş û Ayşe Duzkanê, ji Zanîngeha Dîcleyê nivîseke Doç. Dr. Vahap Coşkun ya bi navê "Neteweperestî” cih digire.

Di hejmara çarem a kovarê de hevpeyvînên bi parêzvana mafên mirovan Eren Keskîn û transaktivîst Demet Demîrê re hatine kirin cih digirin.

Kovar li Enqereyê li Kaos GL û Pembe Hayatê; li Stenbolê li İstanbul LGBT, Lambdaistanbul, Amargi, Pozitif Yaşam Derneğiyê; li Îzmîrê li Siyah Pembe Üçgen û Amargiyê; li Edeneyê li Adana STGM, li Wanê li buroyên VAKADê û li Diyarbekirê li kitêbxaneyên Avesta û Kelepirê bi awayeke belaş têne peydakirin.


ji Rizgarî

Helwestên neyênî yên şagirtan lêkolîn bû

 3.11.2010

Levande Historia (”Axaftingeha Dîroka Zindî”) nêrînên şagirtên xwendigenha amadeyiyê lêkolîn kiriye. Ji pêncan yek xwedî nêrînên neyênî ne li romanan, misilmanan, cihûyan, biyaniyan û homoseksuelan. Eskil Franck rêvebir e li Forum för Levande Historia. Ew lêkolînek nû çêbûyî bi yek ku di sala 2003an de çêbibû re dide ber hev, dibêje baş e ku li gorî wê demê îro bêtehamûlî zêdetir nebûye.

Lê li aliyekî din xerab e ku ji pêncan yek, ango grûbek mezin ji xwendekarên xwendingeha amadeyiyê, xwediyê helwestek neyênî yan jî pir neyênî ne ji bo hinek grûpên berxeter di civakê de.
Forum för levande historia daireyek e ku dixebite ji bo zanyariyên li ser tevkujiyên mezin yên dawiya sedsala 1900an bi rewşa îroyîn re bike yek. Armanca vê xebatê xurtkirina demokrasiyê ye. Rêvebir Eskil Franck armanca vê lêkolînê diyar dike:
- Bûyerên ku wê demê rê li wan tevkujiyan vekir, dikarin bi têgeha bêtehamûlî’yê şîrove bibin. Îcar em li rewşa îroyîn dinerin bê diyarde yan jî tovên mîna wan diyardeyan hene di nava gêncan de? Ji bo em bikarin rê bigirin li çêbûn û zêdetirbûna wan diyardeyan û ji bo nehiştina wan bixebitin. Bêgûman li welatê me em dûrî tevkujiyekê ne lê nabe mirov xwe qure bike bêje ew qet nabe. Ji ber ku eger em bihêlin ku bêtehamûlî zêde bibe, em ê nizanibin dawiya wê çi ye.

Di vê lêkolîna ku ji aliyê buroya îstatîstîkê ya giştî SCB ve hatiye kirin de, 4 700 xwendekar ji 150 xwendingehên amadeyiyê beşdar bûne. Di anketekê de xwendekaran bersiv daye pirsên li ser grûbên ku di civakê de pir rastî pêşhukm û cûdakariyê tên.
Bi giştî yên bi helwestên erênî zêdetir in ji yên bi helwestên neyênî lê bi giştî wiha ye jî ku nêviyê bersivdêran xwediyê helwestên nakok in. Yek ji du encamên herî xuya ew e ku ji xwendekaran tenê ji çaran yek xwediyê helwestên erênî ne ji bo grûba romanî. Û ya din jî, zêdeyî nêvî yên xwendekaran xwediyê helwestên erênî ne ji bo kesên homoseksuel. Li gorî lêkolîna sala 2003an ev hejmar zêde bûye.
  
- Em bawer dikin girêdana vê bi xwendinê heye û bi wê ku kesên homoseksuel îro hîn xuyayîtir bûne di civakê de. Lê romanî zêde xuya nakin û pir zêdetir berxeterê pêşhukman in. Dibêjin "Romanek wiha ye" û ev jî dike ku mirovên roman bi pir pêşhukman rûbirû bibin û ev rewş mîna caran hîn jî dom dike, Eskil Franck dibêje.   
Ku em bala xwe bidin dê ji xwendekarên beşdarî lêkolînê bûne kîjan xwediyê helwestên neyênî ne, em dê bibînin ku piraniya wan kur in û diçin xwendinên pîşeyî û dêûbavên wan kêm-xwenda ne. Mirov dikare bibîne jî ku rola hevaltiyê pir mezin e, yanî şagirtên ku diyar kirine hevalên wan ji grûbên berxeter hene, bi giştî erênîtir dinerin li wan grûban.
Eskil Franck yê Forum för levande historia dibêje ji bo zêdekirina tehamûlê li cem xwendekarên xwendingeha amadeyiyê, bêhtir perwerde û kêmtir segregasyon divê.
- Tenê perwerde pêşhukm û nêrînên nêyînî tune dike. Mirov wiha fêr dibe çi bi rastî rast e û ne tenê hema texmîn e. Wekî din jî danûstendina bi hev re girîng e. Divê em li sê qadên herî girîng yên civakê bêhtir hev bibînin. Ew jî dibistan, jiyana karî û herêmên mirov li wan dijî ye. Eger me bikariya mirov bigihandana cem hev li van qadan, me ê pêşketinên baş bikira, Eskil Franck dibêje.  
Û di perwerdeyiyê de jî rola mamosteyan girîng e. Di vê dema ku Forum för levande historia lêkolîna xwe pêşkêş dike de Skolforum jî mamosteyan dawetî workshop’ê dike ji bo li ser bêtehamûlî, pêşhukm û norman bipeyivin.  Michael Haglöf, mamosteyê dibistana seretayî yê dersên swêdî û îngilîzî ye ji Älvboda Friskola ya bajarokê Skutskär’ê, yek ji mamosteyên beşdar e.
- Keşfkirina pêşhukman ne pir hêsan e ji ber ku kesên bi paşxanên biyanî zêde nîn in li Skutskär’ê, îcar nîqaşên wiha pir kêm dibin. Lê dema mirov xeyala xwe didiyê, mirov dibîne li Skutskär’ka biçûk zêdetir pêşhukm hene li gorî bajarê Gävle’yê, Michael Haglöf dibêje.
Li workshop’ê ji RFSL Ungdom û ji rêxistinên gêncan yên Swêdê jî nûner hebûn ji bo ku mamosteyan fêr bikin çawa li dij pêşhukm û nêrînên cûdakar xebatê bikin.
Mamoste Michael Haglöf ji berê de digel şagirtên xwe bi van pirsan mijûl e û ew dibêje pêşwazîkirina nêrînên xwendekaran carna ne hêsan e, Michael Haglöf dibêje.
- Tiştê zor ew e ku mirov zarokan ji ber nêrînên wan mehkum neke. Divê mirov nebêje "şaş e mirov wiha bifikire", lê hizira mirov fireh be. Ê bêgûman dê pêşhukmên mirovan hebin ji ber ku ew tiştekî din nizanin. Ya baş şêwe-xebatek vekirî û demokratî ye ji bo ku herkes dîtina xwe bêje. Yanî nêrînên neronak jî divê karibin eşkere bibin, mamoste Michael Haglöf dibêje.

Rewşa tendursitiyê bo transseksuelan tên guhertin

1.07.2010

Qanûna tenduristiyê bo kesên transseksuel ango kesên cinsvegor gelekî kevin û pêpes kiriye, herweha mercên bo guhertina cins bo kesên dixwazin gerek bên guhertin. Ev yeka li gor lêkolîneke hate danasîn ji aliyê daîreya giştî bo kar û barên civakî ve. Karin Lindell lêkolînera vê lêkolînê bû.

- Bo grûpa kesên transseksuel qanûn gelekî kevin e û rûmet şikandiye, hukûmet îro wan mecbûr dike ku mecbûrî xwe bixesînin bo ku cinsekî nu deyinin. Rewş divê ne bi vî awayî be di welatekî demokratîk de.
Bo kesê dixwaze cinsê xwe yê biolojîk biguhere yan rast bike divê tevlî pêvajoyeke gelek salî bibe, û di lêkolînên tendursitî de derbas bibe. Ev yeka dihêle ku gelek bikevin rewşên psîkolojîk yê xirab de û asta xwekujiyê nav kesên transseksuel de bilind e.
Bo ku ji mirov re cinsguhertin bên qebûl kirin îro, divê 18 saliyê derbas bikin, û hemwelatiyê swêdî bin, nezewicî bin û divê jî xwe bixesîn e.
Rexne gelek caran hatine kirin li van mercan ji aliyê kesên transseksule ve yên bi daxwaza guhertina cinsê xwe nin û ji aliyê yekîtiya mafê kesên homoseksuel, bîseksuel û transseksuel ve. Lukas Romson yê bi xwe di tecrûbeyeke wisa de dertbas bûye û cinsê guhertiye, serokê KIM e, komeleyek bo mafê cins, nasname û pircureyîyê:
- Em di gelekê salan de acizbûn ji ber vê yekê, hem ji ber merca xesandinê û hem jî ji ber merca ku mirov divê nezewicî be. Pişt re jî me rewşa kesên di bin 18 saliyê de nin diyar kiriye.
Me xwest em eşkere bikin ku rewşa wan bi carekê re neragirbar e, ku kesên genc mecbûrin bijîn bêyî ku xwedan nasnameyeke li gor wan be. Gelek kes dijîn îro bi wî cinsê ew pê hest nakin. Ew nikarin seferekê bikin bi bilêteke minasibê wan, ew ditirsin ku kesên ji sefa wan wan eşkere bikin dema bibînin ku navekî şaş yan jimarên şexsî yên şaş bikar bînin û her wekî din.
Karin Lindell dibêje ku sînorên emir bo lênerîna hormonan dê kêm bibe ta 16 saliyê û merca ku ew kesa divê hemwelatiyê swêdî be, nezewicî be û xesandî be divê bên rakirin:
- Ez wê merca xesandinê radikim û ji wî kesî re jî tên qebûl kirin ku şaneyên xwe yên cinsî bicemidîn e, eger bixwazin organên xwe yên cinsî ra bikin. Bikêfa xwe nin eger bixwazin emeliyatina çêbikin, ji wan re dê her derkeve ku cinsê xwe biguherin.
Lukas Romson yê beriya çend salan cinsê xwe guhert, wê demê zewicî bû û mecbûr bû cihê bibe pêşî û xwe bixesîne û piştre emeliyê çê bike:
- Zarokên min hebûn, lê nuha piştî wê tecrûbê û piştî deh salan mirov bi kêmasiyê û rûmet şikandinê hest dike. Imkan ji min re nebû ku ez bi xwe hilbijêrim û ez gelek kesên transseksuel nasdikim ku diêşin bi wê ku imkan ji wan re derneket ku zarokan ji xwe re çêbikin û yên nuha mereq dikin. Îca ez nuha bi hêvî me ku çareserkirineke zû li dar bikeve.
Lê mirov divê hem ser kaxezê jî, yanî bi awayekî qanûnî cinsekî wegir e, bêyî ku mirov emeliyateke fîzîkî ya cinsguhertinê çê bike û hem jî derman kirina hormonan werbigre bêyî ku mirov xwedan teşxîsa transseksuel be. Karin Lindell lêkolînera vê lêkolînê:
- Derman kirin bo wan kesan tên qebûl kirin yên naxwazin cinsguhertineke kamil çêbikin, yên dixwazin rastkirinekê çê bikin. Ev yeka qedexe ye îro, divê mirov teşxiskirî be wekî transseksuel.
Îro roj li Swêdê li transseksuel bûnê tên nerîn wekî nexweşiyeke psîkolojîk, piştî ku rêxistina tenduristiyê ya cîhanî WHO, ev yeka sinifand. Lêkolîner Karin Lindell careke din:
- Îro gelek kes hest dikin ku ev yeka tiştekî negatîv û xirab e, ez dixwazim bêjim ku mirov divê li pêsketinê binere û hem jî li saziya kar û barên civakî divê çalak bin ji vî alî ve û bi van pirsan re bo ku koda teşxîs kirinê biguherin. Ew bixwe kare tiştekî din be, ez ji dil di wê baweriyê de mim.

ji Radyoya Swêdê

Yekem kovara kurdî ya LGBTT ‘Hevjîn’ derket


Yekem kovara kurdî ya hemzayend û transeksuelan ya bi navê “Hevjîn” derket. Kovar wê du mehan carekî bê weşandin.

Pêkhata LGBTT (Lezbiyen, Gay, Bîseksuel, Travestî, Transeksuel) ya Hevjîn ku ev sê sal in xebat li Amadê didin meşandin, yekem kovara xwe ya bi kurdî “Hevjîn” derxistin. Yekem hejmara kovarê, pêşkêşî rojnemevan-nîviskar Bakî Koşar ê ku berê 4 salan li Stenbolê bi kêran hatibû kuştin hatiye kirin.

Di kovarê de mijara `Hemzayend û transeksûelên kurd hene` di dosyayekê de cih digire. Di lijneya şêwirmendî ya kovarê de kesên wekî Ezra Yildirim, Dîren Ozkan, Harîka Peker, Mekîye Ormanci, Melike Çoşkun, Mij Ba, Naşîde Buluttekîn,Nebahat Akkoç û Ozlem Orçen cih digirin.

ji DiyarName

Banga piştgiriya Vilks

 19.05.2010

Li derdora 2000 kes berî nîvroyê roja çarşemê banga ku komeke xwendekarên Uppsalayê li ser înternetê dabûn destpêkirin, îmze kir. Ew dixwazin ku mecal bê dayîn ji bo ku hunermend Lars Vilks'î dersa xwe, ya ku li zanîngeha Uppsala'yê di nêvî de hatibû astengkirin, bi dawî bike.

Di dersê de Lars Vilks’î fîlmek nişan dabû ku tê de zilamên homoseksuel yên bi maskeyên ku dirûvê pêxember Muhemmed dide hebûn. Li ser vê kela hinek kesên temaşevan rabibû û wan êrîşî Vilks'î kiribû. Ev bûyer bibû sedema ku ders di nêvî de bê birrîn.
Li gorî banga înternetî, ew ne êrîşeke tenê li şexsê Lars Vilks'î ye "lê wiha jî êrîşeke giştî ye li mafê derbirîna azad û bi taybetî jî li azadiya akademîk ya li zanîngehên me." 
Di heman demê de van rojên dawiyê rexne tên girtin li wê ku azadiya derbirînê ya Lars Vilks'î têra xwe nehatiye parastin. Yek ji rexnegîran Johan Lundberg yê redaktorê giştî yê kovara lîberal Axess’ê ye:
- Eşraf bi awayê pêwist nebûye xwediyê helwesteke zelal li ser mijara mecalê Vilks'î yê nîqaşa têgeha hunerê û cîhana hunerê de, dibêje Johan Lundberg.
Lundberg tevî Paulina Neuding ya ji kovara Neo'yê, di gotareke di rojnameya Dagens Nyheter'ê de bi taybetî rexneyê li seroka Klûba weşangeran (Publicistklubben) Ulrika Knutsson'ê dikin û dibêjin ew "avê li aşê îslamistên feryadkar" dike.
- Ew gotinên vala ne, bi dîtina min. Ez yekemîn kes im ku mafê Vilks'î yê tehrîkirinê diparêze. Lê rexnegirtina li Vilks'î jî beşek ji heman derbirîna azad e, dibêje Ulrika Knutsson.

ji Radyoya Swêdê 

Muslumanên Ciwan dijminê homoseksulan dawetê konferansê kirin

24.03.2010

Rêxistina Muslumanên Ciwan ya Swêdê ji bo konferansekê dawiya hefteyê axaftvanekî ku bi dijminiya xwe ya li dijî homoseksuelan tê nasîn dawet kiriye. Mirovê ku navê wî Sheik Abdullah Hakim Quick e, di daxuyaniyên xwe yên berê de gotibû ”homoseksuel komekî civakê ya herî bi talûke ye û divê cezayê wan kuştin be”. Van gotinên wî di malpera Enjoy Islam de hatine belavkirin.
Lê serokê Rêxistina Muslumanên Ciwan, Mohammed Kharraki dibêje haya wan ji helwesta dijminane ya Sheik Abdullah Hakim Quick tune bû, lê dîsa jî ewê bihêlin ku ew di konferansê de biaxive, ji ber ku ewê axaftina xwe li ser ciwanan bike û ilhama pêşkeftinê bide ciwanan.

Ji ber vê yekê rêxistina ji bo wekheviya tercihên seksî RFSL mebesta Muslumanên Ciwan di cîh de nabîne, ji ber ku Hakim Quick bi taybetî jî ji bo ciwanan mînak e û dive îlham bide wan, dibêje Ulrika Westerlund, cîgira serokê RFSL.

ji Radyoya Swêdê